Hoe maak je van een Inspectiebezoek een succesverhaal?

Staat er binnenkort een inspectiebezoek gepland? Voor veel schoolleiders voelt zo'n bezoek als een spannend examen. Maar het kan ook anders. "Als je de inspectie opvangt met een negatieve houding, dan sta je al met 3-0 achter," stelt Jan Fasen, oprichter van Agora Onderwijs. In een openhartig gesprek deelt hij zijn visie op hoe scholen het inspectiebezoek kunnen ombuigen van een stressmoment naar een kans om te excelleren.

Goed voorbereid het inspectiebezoek in? Download de gratis Onderwijs Whitepaper en ontdek hoe je jouw schoolvisie krachtig neerzet en helder communiceert met de inspectie.

De expert aan het woord

Jan Fasen is geen onbekende in onderwijsland. Als oprichter van Agora Onderwijs zette hij vanaf 2013 een revolutionair onderwijsconcept op dat inmiddels is uitgegroeid tot meer dan 30 scholen in Nederland. Zijn vernieuwende aanpak werd aanvankelijk met scepsis ontvangen, ook door de inspectie. Maar door vanaf dag één transparant te zijn over zijn werkwijze, wist hij vertrouwen op te bouwen. "De inspectie is geen controleur, maar een partner die wil begrijpen wat je doet en waarom en hoe je de kwaliteit van wat je doet in de gaten houdt. Dus laat zien wie je bent, wat je doet en hoe je dat doet."

Van controleur naar partner

Voor Jan draait alles om de mindset waarmee je de inspectie tegemoet treedt. "Het is belangrijk dat je missie niet alleen op papier staat, maar dat je het kunt laten zien." "Dat je het kunt voelen in hoe leerlingen leren, hoe teams samenwerken en hoe ouders betrokken zijn." Deze benadering vertaalt zich in drie kernprincipes:

• • Betrek de inspectie vroeg in het proces
  • Maak duidelijk wat je doet én wat je niet meer doet, een heldere visie helpt hierbij
  • Deel zowel successen als uitdagingen
  • Werk met de inspectiekaders, maar vertaal ze naar de schoolvisie

• • Trek mensen aan die de visie ondersteunen en deze in de praktijk laten zien
  • Check voortdurend hoe jouw team concreet invulling geeft aan de visie
  • Neem besluiten altijd aan de hand van de visie
  • Stel jezelf geregeld de waarom-vraag: "Wat zou deze wijk missen als jouw school er niet meer was?"

3. Van papier naar praktijk

• • Neem de tijd en creëer de juiste voorwaarden waardoor het team van de visie praktijk kan maken.
  • Start met één concreet speerpunt, bijvoorbeeld het verbeteren van formatief handelen of de professionele schoolcultuur
  • Maak merkbaar en meetbaar wat je belooft en laat zien hoe je werkt aan kwaliteit.
  • Betrek je team actief bij die kwaliteitszorg en bij het zichtbaar maken van successen
    

Inspectiekaders als kompas

Bij de start van Agora nodigde Jan de inspectie direct uit. "We lieten zien hoe we binnen de bestaande inspectiekaders werken, maar dan vertaald naar onze visie. Bijvoorbeeld: waar het kader vraagt om een doorlopende leerlijn, toonden wij hoe onze leerlingen hun persoonlijke leerroute vormgeven en hoe dat resulteert in een doorlopende en zichtbare ontwikkeling van het kind." Of, hoe we de voortgang van onze leerlingen dagelijks toetsen, zonder dat daar proefwerken of cijfers aan te pas komen. Deze concrete vertaling van kaders naar praktijk bleek cruciaal voor begrip en acceptatie.

Pleidooi voor direct contact met de onderwijsinspectie

Jan pleit voor meer directe interactie tussen scholen en inspectie. "Nu komt de inspectie gemiddeld eens in de drie tot vier jaar langs, maar dat is te weinig om echt te zien wat er op scholen gebeurt. Vervolgens spreekt de onderwijsinspectie dan ook met het bestuur, maar deze zitten vaak op een flinke afstand van de dagelijkse praktijk in de scholen."

"Alleen door regelmatig in gesprek te zijn kan de inspectie een compleet beeld krijgen van de praktijk, niet alleen door op te dagen op momenten wanneer er iets aan de hand is," benadrukt Fasen. "Wanneer de inspectie vaker aanwezig is, kunnen ze beter zien hoe visie en praktijk samenkomen, en kunnen ze scholen actiever ondersteunen in hun ontwikkeling." Daarnaast ontstaat er dan ook bij de inspecteurs meer kennis, gevoel en vertrouwen bij onderwijs dat sterk afwijkt van het gangbare leerstofjaarklassensysteem. In de praktijk zie ik dat inspecteurs daar soms moeite mee hebben.

Dat is waar Fasen op doelt als hij het heeft over de onderwijsinspectie als partner. Het gaat om het opbouwen van een duurzame relatie: "Het vertrouwen en de verbinding moet vooral binnen de scholen worden opgebouwd." Hij adviseert daarom:

•       Laat pro-actief zien hoe je de schoolvisie vertaald naar de inspectiestandaarden
•       Nodig de inspectie uit voor informele schoolbezoeken
•       Organiseer themabijeenkomsten waar inspecteurs welkom zijn
•       Deel proactief je successen én uitdagingen

Concrete Stappen voor Morgen

Jan's advies is helder: "Wat je belooft in je schoolplan, moet ook terug te zien zijn in de praktijk. Als je het niet kunt laten zien, dan telt het niet voor de inspectie. Laat ook goed zien hoe je je kwaliteitszorg hebt georganiseerd. Begin vooral klein. Zorg dat je weet waar de school voor staat en vertaal dat naar een paar concrete acties. Als iedereen begrijpt waar je naartoe werkt, wordt samenwerken makkelijker." Veel schoolplannen zijn te ambitieus en staan te ver af van de geleefde werkelijkheid. Daar is de onderwijsinspectie kritisch op, en terecht!

Praktische startstappen:

1. Kies één speerpunt uit je schoolplan om mee te beginnen
2. Start bij een concreet plan voor de komende drie maanden
3. Verzamel wekelijks bewijs van vooruitgang
4. Betrek je team bij het documenteren van successen
5. Plan een gesprek met de inspectie om je aanpak ook te delen
   

Hoe sterk is jullie schoolplan? Veel plannen blijven te abstract en missen praktische uitvoering. Ons gratis schoolplannen rapport laat zien hoe je een werkbaar schoolplan opstelt dat wél impact maakt!

Jan Fasen is oprichter van Agora Onderwijs en expert op het gebied van onderwijsvernieuwing. Dit artikel is gebaseerd op een interview met Jan Fasen en zijn jarenlange ervaring met succesvolle inspectiebezoeken. LeerGewoonte is een samenwerking met Jan Fasen gestart om scholen nog beter te kunnen begeleiden bij de onderwijsinspectie en het verbeteren van de visie.